♦ किरण खनाल
कृषि तथा वन विज्ञान विश्व विद्यालय, रामपुर, चितवन
पाँचौ संकाय
२१ औं शताब्दीमा आइपुग्दा हाम्रा माननीय लेखक, सायर, कवि, इत्यादीद्वारा विभिन्न सन्दर्भमा विभिद प्रसङ्गका गाथा (कथा) हरू लिखित छन्, प्रकाशीत छन् । म स्वयमलाई लेखकसँग दाँजदिन तर एउटा कथा ‘अभिचलको एक्लोपन’को कथा भने सुनाउन गइरहेको छु।
शिशिर ऋतुको स्पष्ट निलो आकाश र मंद हावाले निम्त्याएको शितलतामा हर्षोउल्लासका साथ श्री सिधी विनायक माद्य्यामिक विधालयका विद्यार्थीहरू खलकुदमा मस्त व्यस्त थिए । वातावरण निकै रमणीय छ। २ वोटा पिरियड पछिको छोटो ब्रेकमा केही विद्यार्थीहरु चौरमा गफ चुट्दै त केही भकुण्डो खेल्दै छन् तर कक्षा ९ मा अध्ययन गर्ने अभिचल भने आफ्नो साथीहरूको गतिविधिलाई न्यालेरै मात्र बस्छन्। यो दृश्य भने म आफूले परबाट अवलोकन गर्दै थिए।
एकान्तमा नियालिरहेका अभिचलको आँडमा गएर मैले सोधे,“भाइ, तिमी साथीहरूसँग खेल नखेल्ने ? तिम्रो साथिहरु रमाइलो गरिरहेछ्न, जाऊ जाऊ गएर खेल ! ब्रेक सकिन आट्यो।“
मेरो प्रश्नको उत्तर आएन । यस मौनताले सिर्जएको कौतुहुलतालाई बुझ्न् खोज्दै म उतिर मोडिए। उसको मुहार कान्तीहीन थियो। गहबाट आँसु खस्न मात्र बाकी थियो। आश्चर्य चीकत म, मेरो अर्को वाक्य फुट्न नपाउदै उनका आँखाबाट टिलपिल अश्रुधारा बग्न थाले।म अतालिए।उसलाई सम्हाल्न प्रयास गर्दै आढ्को खाली कक्षाकोठामा लगेँ।उसको चेष्टाप्रति अनविज्ञ म संकोचमा परें ।केही क्षणपछि त्यो मौन्ता र आँसुहरुले हजारौ भावना व्यक्त गर्न थाले ।
“म माथी किन यस्तो भयो? के अब सधै यस्तै हुन्छ? के मैले यस्को आत्मग्लानी गीररनुपर्नेर्छ ? “ऊ पुट्पुटाउन थाल्यो। तर म उसले भन्न खोजेका शब्दको तात्पर्य बुझ्न असमर्थ रहे। (मैदानबाट भकुण्डो उछिट्एिर हामी बसेको कोठाको ढोकामा ठेस् हानी चौरतिरै फर्कन्छ।)
“भन्ज्याङ्गको पाँखो–पखेरोमा जन्मे– हुर्केको म,गाँउले परिवेशमा रुझेको म! आज यहाँ सम्म आइपुगेछु। तर अवस्था उस्तै छ! त्यो बेलाको असर अहिले सम्म झल्किन्छ।म प्राविधिक विद्यालयमा कक्षा ३ मा हुदाँ खेलप्रति औधी जिज्ञासा राख्ने छात्र हुँ। अहिले पनि त्यहाँ गएर भकुन्डोलाई लात्ति हाने, क्रिकेटमा होमरन् हान्ने र त्यो जीतको उल्लास, मेरा प्रियशी मित्रसँग गुन्जाएमान गराउने मेरा पनि इच्छा थिए होलान नि!अफसोस् यो प्रयास सोच मै विलिन भयो ।“ उनले लामा लामा सुस्केरा फेर्दै भने।
(कोठा गुम्म भएजस्तो लागेर मैले झ्याल खोले । बाटिका को फुलहरुको सुगन्दलाई चिसो हावाले कोठामा ल्याउछ। तर शितल हावाले भने उनको भित्री राफलाई सेलाउन सकिरहेको थिएन। “म त्यो बेला अरुको तुलनामा सानो थिए, तर कमजोर भने पकै थिइन्। सायद मलाई शान्त स्वभावको र फितलो देख्दथे ऊनिहरु! कसैसँग झगडा नगर्ने,अपशब्द नबोल्ने, नरम बोल्ने, छुद्रता नभएको शिष्ट थिए ।के यी गुणहरु , समाजले अवगुण भनी ठहराएको थियोे र? किन मलाई खेल खेल्ने जस्ता अन्य कृयाकलापबाट अलग गराइयो त ? सायद मेरो रुचिलाई मेरो आयतनले पराजित गरेछ।“ उनी बोल्दा धेरै पल्ट शब्दहरु घाटीमै अडकिनथो।उसको आवाज सुक्खा थियो, तर उसको आफ्नो कथामा क्रमशः पीडा ताजा हुँदै आए।“प्राथमिक विद्यालयमा हुने खेलकुद कार्यक्रम मा पनि बलिया, हट्टकट्ट , ज्याङ्गोलाई मात्र सहभागी गराउथे, टीम जिताउन भनेर ! यो कस्तो नियम थियो? के खेलमा सधै जित्नेको मात्र अस्तित्व हुने हो? के जित्न बलिया मात्र हुनुर्पछ ? के हाम्रो इच्छाशक्ति चाहिँ केही होइन ?
कहिलेकाही सोच्द्थे – अरुले जित्नको लागि खेलछन् म चाहिँ रम्नलाई पनि खेल्न नपाउने । न साथ, न समर्थन।“
“धोक्रा मरेको कस्ले हेर्छ र? मेरो त्यो सपना काँचो वास जस्तै रहीरहयो।“ उनको आँसु पुनः छचल्किए। मेरी आमाले टिफिन भरि मिठा पकवान पठाउनुहुन्थ्यो। बाडीचुडी खाए है भनी।(आँसु पुच्छदै ) तर बिचरी मेरी आमालाई के थाहा थियो र , त्यो टिफिन ब्रेकमा म तिता पलहरु काट्दै बस्थे। त्यो गाँसको आसपास कोही हुन्न्थयो। आफ्ना हितैसिसङ्ग मिठा गफ गर्न यो मन सधै लालायित रह्न्थ्यो।“
उनको आँखामा झल्केका दुखाइ शब्द्का भावभन्दा ठूला थिए। उसका सासमा झल्किएको पीडा, आसुमा परिणत भइरह्यो र भइनैरह्यो ।
“मलाई लाग्छ मेरो एक्लोपन कक्षाकोठाका भित्ता ,बेन्ची , यिनै निर्जीव वस्तुले बढि बोध गरेका छन्। कक्षाकोठामा गुन्जने हाँसोले मेरो मौनता चिर्थ्यो। त्यो हाँसोमा मेरो हाँसोले कहिल्यै आफ्नो प्रतिनिधि दर्शाउन पाएन ।बाकी रह्यो म र मेरो पुस्तक! अहिले कक्षा ९ मा आइपुगे।यतिन्जेल मेरो हितैसी दौतरी भन्नु नै केवल पुस्तक पुस्तिका रह्यो जस्मा म मेरा भाव कोर्छु र ती शब्दका शृङ्खलाले उत्पन्न भाव म स्व्यमलाइई सुनाउथे ।किनकी म स्वयमलाई सुन्ने सुनाइदिने पनि त छैनन् ।“ उनको भावनाको छाल पराकाष्ठ हुँदै गयो।
उनको आँखाको अश्रु सुकेछ्न तर पिडा जिउँदै थियो ।“अनन्त यात्रामा निरन्तर बहने एक्लो नदी पनि त अन्ततः महासाँगरलाई भेट्छ; जहा भिन्न भिन्न नदीहरू एकै स्थानमा एकाकार हुन्छन। म पनि त्यही महासाँगरको प्रतीक्षामा छु जहाँ मलाई समावेश गर्ने छन। जहाँ मेरो अस्तित्व; म स्वयमलाई निष्पक्षरुपले अगाल्ने छन्। मेरो वेदना, मेरो मौनता, मेरो एक्लोपनलाई समाहीत गरि म हुनुको भाव संगाल्नेछन्।”
खेलप्रतिको अभिलाषा बाल्यकाल छ्दा देखिनै निभे पनि प्रियजनहरुको खोजीमा उनी तत्पर रहेछन् ः जसले ऊ आफू जस्तो छ , त्यस्तो नै अपनाउन्, एक्लोपनको त्यो निस्पट्ट कालो अन्धकारलाई छिचोलेर उनमा नविनता ल्यावोस्।
(स्कुलको ब्रेक सकिएको घण्टी बज्छ।)
उनले तन्द्राबाट ब्युझेझै गरेर भने, “आज पनि समय र स्थान फरक छ, तर घटना भने उही! आज पनि मेरा कक्षाका मित्रहरुलाई मनको कुनाबाट हास्दै खेल्दै गरेको हरिहेको छु । केही फरक छैन। त्यही रित्तोपनको अनुभुती ! त्यो हुटुहुटि जुन मेरो बाल्यकालले त्यो खेलमैदानमै निभाइसकेको छ।“
उनका हृदयका कुंठित वेदानहरुको प्रस्फुटन सकिएछ्न । म उसलाई सान्त्वना दिन उसको शिरलाई सुमसुम्याउदै आङगालो मार्न खोजे। हात मेरा पिठ्यूसम्म मात्र के पुगेको थियो मेरो आँखा उसको मुहारतर्फ गयो।
उसलाई देख्न साथ मलाई छाङ्गाबाट खसे जस्तै अनुभुति भयो। मेरो हृदयको स्पन्द्न तिव्र हुन थाल्यो।खलखलि पसिनाले लिप्त हुन थाले । यतिका समय पश्चात मैले जसलाई हेरेर यो कथा सुन्दै थिए ,त्यो व्यक्ति अरु कोहि नभइ म आफैं रहेछु मानौ आफ्नो विगतसंगै संवाद गर्दै थिए।म झसकिए। म अन्यासै बिउझिए।
